کد مطلب:26219 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:27

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

نظر فلاسفه اسلام درباره الهام و اشراق چيست؟

1ـ شيخ الرئيس ابوعلي سينا در كتاب «اشارات» در «نمط هشتم» ميگويد:
«اگر عارفي از غيب خبر داد و آينده، درستي آن را ثابت كرد او را تصديق كن و به او ايمان بياور، زيرا چنين آگاهياي يك رشته اسباب طبيعي دارد.»
و نيز در تنبيهات اين نمط، به برهان اين مطلب اشاره كرده ميگويد:
«وقتي اشتغالات روح از طريق حواس كم شد، براي روح انسان فرصتي دست ميدهد كه خود را از دست قواي طبيعي خلاص كرده و به جانب قدس پرواز كند و صورتهايي را در آنجا ببيند و اين حالت گاهي در خواب و در حال بيماري به انسان عادي نيز رخ ميدهد.»
و نيز در جاي ديگر ميگويد:
«اگر به تو گفتند كه فلان عارف كاري انجام ميدهد و يا به جسمي حركت ميبخشد يا خود حركتي ميكند كه از توانايي ديگران بيرون است اين سخن را انكار مكن، زيرا براي اين كار يك سلسله اسباب، وجود دارد كه اگر تو نيز از آن راه وارد شوي به همان مقصد ميرسي.»
باز ميگويد: «تجربه و آزمايش به روشني ثابت كرده است كه انسان در موقع خواب مي‎تواند با جهان خارج تماس بگيرد و اطلاعاتي كسب كند، اكنون چه مانعي دارد كه انسان در موقع بيداري داراي چنين قدرتي باشد و تجربه و آزمايش نيز اين حقيقت را ثابت كند.» (اشارات 3/397 ـ 399 و 407)
2ـ شيخ شهاب الدين سهروردي كه در فلسفه الهي و رياضات نفساني عملي، كم نظير بود درباره آگاهي انسان از غيب، چنين ميگويد:
«هر وقت شواغل حواس ظاهري كاهش يافت در اين وقت، نفس انسان از دست قواي طبيعي، رهايي جسته و بر يك سلسله امور غيبي تسلٌط مييابد» سپس ميگويد:
«اگر انسانهاي كامل مانند پيامبران و اوليااز غيب خبر ميدهند، به خاطر نوشتههايي است كه ميبينند و يا امواج و يا صداهاي دلانگيز و هولناكي است كه مي شنوند و يا صورتهايي است كه مشاهده ميكنند و با آنان سخن ميگويند، و سپس از غيب خبر ميدهند». (حكمت اشراق مقاله پنجم)
3ـ صدرالمتألهين در تعاليق خود بر «حكمت اشراق» امكان آگاهي از غيب را به گونهاي مشروح مورد بحث قرار داده و ميگويد: «نفس بر اثر اتصال با جهان عقل و يا عالم مثال (جهان صور اشياء)، آگاهيهايي كسب ميكند» سپس مطلب را با براهين عقلي روشن ميسازد.

---

منشور جاويد ج 7
آية الله جعفر سبحاني